MenuHet gevaar van rode gist rijst en plantensterolen
In eerdere artikelen vertelde ik dat LDL-cholesterol vaak als ‘slecht’ betiteld wordt, maar dat er eigenlijk geen slecht cholesterol bestaat. Ook de hoogte van het LDL-cholesterol zegt op zich weinig over de kans op hart- en vaatziekten. Het verlagen van je cholesterol levert niet per definitie gezondheidswinst op en kan zelfs schadelijk zijn.
Het idee dat je cholesterol zo laag mogelijk moet zijn is echter stevig verankerd in onze maatschappij. De reclames voor rode gist rijstcapsules en voeding met plantensterolen zie je dagelijks aan je voorbij komen. Veel mensen vinden het een fijn idee dat je er op plantaardige wijze iets aan kan doen. Het klinkt zo onschuldig, dus het zal vast beter zijn dan medicijnen op recept. Is dat ook zo? Laten we eens beginnen met die rode gist rijstcapsules. Ze zijn vrij verkrijgbaar en hoewel het Nederlandse Huisartsengenootschap ze officieel niet aanraadt, zijn er toch huisartsen die zeggen dat je ze moet nemen als je geen statines wilt of kunt slikken.
Rode gist rijst geeft dezelfde bijwerkingen als statines
Door het fermenteren van rijst ontstaat de stof monacoline K. Deze stof is chemisch gelijk aan het alleen op recept verkrijgbare Lovastatine. Dit was de eerste statine die eind jaren 90 in de VS op de markt kwam. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het precies dezelfde bijwerkingen geeft die we kennen van andere statines: maag- darmklachten, spierpijn, hoofdpijn, duizeligheid, geheugenproblemen, spierafbraak, alvleesklierontsteking en ontregeling van de stollingstijd van het bloed. Maar wat nog veel erger is: veel van deze preparaten bevatten citrinine, een giftige stof die vrijkomt tijdens het fermentatieproces. De hoeveelheid kan per preparaat sterk wisselen. Heb je de pech dat er in de door jou gebruikte capsules veel van deze stof zit, dan kan dit leiden tot schade aan de lever en de nieren. In 2017 waarschuwde het bijwerkingencentrum Lareb al voor de bijwerkingen van rode gist rijst, maar tot op heden is het nog steeds vrij verkrijgbaar.
Plantensterolen
Plantensterolen zijn stoffen die op cholesterol lijken en veel voorkomen in gezonde voedingsmiddelen zoals noten, zaden, fruit, groente en peulvruchten. Ze worden maar in zeer beperkte mate opgenomen uit de darmen, het lichaam geeft de voorkeur aan gewoon cholesterol. Plantaardige oliën bevatten hoge concentraties plantensterolen en wanneer je veel bewerkt voedsel eet of altijd bakt in plantaardige olie, dan krijg je er erg veel van binnen. En dan hebben slimme fabrikanten ook nog bedacht dat je plantensterolen kan toevoegen aan producten als margarine en yoghurt. Daarnaast bestaan er ook voedingssupplementen met plantensterolen.
Het feit dat ze het LDL-cholesterol verlagen is goed gedocumenteerd: wanneer je gedurende drie tot vier weken per dag 3 gram van deze toegevoegde plantensterolen nuttigt, daalt het LDL-cholesterol met gemiddeld 10%. Dit komt waarschijnlijk omdat hun aanwezigheid in de darmen de opname van normaal cholesterol verhindert. Maar aangezien LDL-cholesterol geen oorzaak is van het optreden van hart- en vaatziekten, schiet je hier niets mee op. Sterker nog: er zijn aanwijzingen dat je juist de kans op een hartinfarct vergroot als je dit soort producten gaat gebruiken. Een belangrijke aanwijzing hiervoor is de zeldzame ziekte sitosterolemie. Sitosterol is een veel voorkomend plantensterol. Terwijl het lichaam normaal gesproken hiervan slechts 2% opneemt uit de voeding, zie je bij patiënten die aan deze ziekte lijden, dat ze er juist grote hoeveelheden van opnemen. Dit geeft een sterk verhoogde kans op een hartinfarct.
Verder is er nog een aantal onderzoeken dat het verband aantoont tussen het nuttigen van plantensterolen en het optreden van atherosclerose. Terwijl in de VS en in Nederland het gebruik van deze producten nog gepromoot wordt, hebben de betreffende instanties in Duitsland, Frankrijk en Engeland een ontmoedigingsbeleid. Het feit dat de Nederlandse Hartstichting Becel Proactief en aanverwante artikelen zo aanprijst is wellicht het gevolgd van het samenwerkingsverband met Upfield, voorheen Unilever. Financiën zijn helaas vaak een krachtiger prikkel dan de volksgezondheid.
Samenvatting
Wanneer je geen statines wil gebruiken dan zijn rode gist rijstcapsules geen alternatief. Hoe natuurlijk het middel ook mag klinken, het is gewoon een statine met precies dezelfde bijwerkingen. Een extra nadeel is dat veel van deze preparaten de giftige stof citrininine bevatten, wat kan leiden tot nier- en leverschade.
Ook het gebruik van producten met plantensterolen, die gepromoot worden met de claim ‘goed voor je hart’ is niet aan te bevelen. Je kunt prima gezonde voedingsmiddelen gebruiken die plantensterolen bevatten, maar door er grote hoeveelheden van te nuttigen vergroot je zeer waarschijnlijk alleen maar de kans op een hartinfarct. Het LDL-cholesterol wordt er zeker door verlaagd, maar aangezien een hoog LDL geen risicofactor vormt voor het krijgen van een hartinfarct, schiet je er uiteindelijk niets mee op. Niet voor niets wordt in landen als Duitsland, Frankrijk en Engeland het gebruik van voedingsmiddelen met toegevoegde plantensterolen ontraden.
Bronnen
Berichtgeving van het Nederlands centrum voor bijwerkingen over rode gist rijstcapsules
Controversial role of plant sterol esters in the management of hypercholesterolaemia
